Gölgeleri oldum olsası sevdim. Işığın somut göstergesi gibi geldi bana. Işığın yönüne ve şiddetine göre değişmesini, hayatın farklılaşan akışına benzettim. Uzayan kısalan, koyulaşan belirsizleşen gölgeler... Gölgelerin bu suskun ama etkili varlığı çağrışımlar yaptı ömrüm boyunca. Kökenleri çocukluk yıllarıma kadar uzanıyor belki. Ağaçların uzayan gölgelerini izlerken fark etmiştim ışığın ve karanlığın birbiriyle oyununu. Her gölgenin, öyküsü başkaydı; kimi dinginlik, kimi merak, kimi endişe içerirdi. Sessiz sinema gibi, sözsüz öyküler, giz ile görünen arasındaki ilişkiyi mi yansıtıyor acaba? Gölgelerin etkileyici olmaları biraz da bu yüzden sanırım, hayal gücümüzü işe koymaları. Görünen ile giz arasını doldurması bize kalıyor.
Kitabı görünce, bu kadar az sayfada bir devrimin çöküş nedeni nasıl açıklanır ki demiştim. Arka kapağındaki bilgileri okuyup, bir de kitabın 1922'de yazıldığını öğrenince epey meraklandım. Devrimin 5. yılında sistemin çökeceği kehanetinde bulunup, bir de bu çöküşün nedenlerini yazmak herkesin harcı olmasa gerek. Emma Goldman 'ı bilenler bilir. Anarşizmin önde gelen kadın teorisyenlerinden sayılır. Goldman, 1919-1921 arasında dönemin S.S.C.B.'sini gezmiş ve ciddi hayal kırıklığına uğramış. Uğradığı hayal kırıklıklarını acilen yazıya dökmüş ve Almanca olarak Berlin'de yayınlamış 1922 senesinde. Kendini solda tanımlayan, özellikle S.S.C.B deneyimini merak eden herkesin okuması gereken bir eser. Daha 1922'de bürokrasi sınıfının oluştuğunu, bürokrasi dışında kalanların yaşadıkları ile bu ayrıcalıklı sınıfın yaşadıklarının farkını gözlemleyen Goldman, çarpıcı örneklerle durumu özetliyor: Teori ile uygulama arasında fark büyük. Farkın büyüklüğü soldan, sol düşünceden vazge...