Gölgeleri oldum olsası sevdim. Işığın somut göstergesi gibi geldi bana. Işığın yönüne ve şiddetine göre değişmesini, hayatın farklılaşan akışına benzettim. Uzayan kısalan, koyulaşan belirsizleşen gölgeler... Gölgelerin bu suskun ama etkili varlığı çağrışımlar yaptı ömrüm boyunca. Kökenleri çocukluk yıllarıma kadar uzanıyor belki. Ağaçların uzayan gölgelerini izlerken fark etmiştim ışığın ve karanlığın birbiriyle oyununu. Her gölgenin, öyküsü başkaydı; kimi dinginlik, kimi merak, kimi endişe içerirdi. Sessiz sinema gibi, sözsüz öyküler, giz ile görünen arasındaki ilişkiyi mi yansıtıyor acaba? Gölgelerin etkileyici olmaları biraz da bu yüzden sanırım, hayal gücümüzü işe koymaları. Görünen ile giz arasını doldurması bize kalıyor.
Malûmunuzdur, klasik eserleri farklı yayınevleri basıyor. Gene bir çoğunuzun bildiği üzere, 70 yıl süresi var, telifin korunmasına dair. Bu sürenin nasıl hesaplandığını merak ediyorsanız buraya bakabilirsiniz...
İvan Sergeyeviç Turgenyev 3 Eylül 1883 senesinde vefat etmiş. Babalar ve Oğullar, yazarın en bilinen eseri. Benim okuduğum Melih Cevdet Anday'ın çevirisi ile Adam Yayınları'nca basılan Ekim 1993 tarihli, Adam Yayınları'nın ilk baskısı. İç kapaktaki bilgilere göre, Babalar ve Oğullar'ın Türkçe ilk baskısı 1974 yılında yapılmış. 1861 senesinde yazılan romanın benim okuduğum baskısı 205 sayfa. Romanın başına Melih Cevdet Anday imzalı bir sunuş yazısı eklenmiş. Romandan alıntılar içereceğini düşünerek atladığım bu bölümü okuduğumda, öncelikle romanı okuma kararımın doğruluğunu gördüm. Keşke bölüm, romanın sonuna eklenseydi. Romana dair notlarıma geçmeden, Babalar ve Oğlullar'ın Ergin Altay'ın Rusça'dan çevirisi ile de raflarda yer aldığını ekleyeyim. Melih Cevdet Anday, okuduğum kitapta belirtilmese bile, romanı Fransızca çevirisinden Türkçe'ye çevirdi büyük olasılıkla. Buna karşın karakterlerin Fransızca-Almanca konuştuğu bölümler, dipnot açıklamaları eşliğinde, olduğu gibi korunmuş. Romanın anlattığı dönem açısından bu batı dillerinin kullanımı önemli. Çeviride bu özenin gösterilmesi de çok iyi olmuş. Ayrıca gene roman içinde geçen kimi göndermelerin dip notlarla açıklanması da okuma keyfini arttırıyor.
Romanı henüz okumamış olanları düşünerek, Babalar ve Oğullar'ın öyküsünün ayrıntılarına girmeden, romanın bende bıraktıklarından bahsedeceğim.
- Rus edebiyatından okuduğum çoğu eserde olduğu gibi karakterlerin isimlerinin getirdiği karmaşanın bu eserde fazla olmadığını not edeyim. Aynı karakterin farklı isimleri var gene, ancak belki karakter sayısının azlığı sayesinde, bu farklı isimleri karıştırmadan okuyabildim romanı.
- Çernişevski'nin Nasıl Yapmalı adlı romanında da fark ettiğim, romanın anlatıcısının romanı bırakıp okuyucu ile doğrudan konuşmasına Turgenyev'de de rastgeldim. Nasıl Yapmalı'daki kadar sık ve farkedilir kadar değil gerçi. İki romanın da aynı zamanlarda yazıldığını düşününce bu tür benzerliğe şaşmamalı belki de.
- Karakterlerin inandırıcılığına ilişkin tespitler yapılmış. Hangi karakter neden inandırıcı bulunmamış ve kim bulmamış sorularını sizlere bırakayım. 1850'li yılların Rusya'sında böyle karakterler var mıydı bilemesem bile, ufak tefek değişikliklerle benzer karakterlerin aramızda yaşadığını düşünüyorum.
- Romanı iki kelime ile özetle deseler "kuşak çatışması" derdim sanırım. Romanı okuduğumda, yani bugün itibari ile, 46 yaşında olmamdan belki, kendimi babaların yanında hissettim. Üniversiteyi yeni bitirdiğim dönem okusaydım belki Bazarov'u kendime yakın bulurdum.
Güzel değerlendirme için tebrikler ve teşekkürler. Yazınızdan şu sonucu çıkartabilir miyim: Bu roman zaten okunmalı ama okunacaksa da Melih Cevdet Anday'ın çevirisiyle okunmalı.
YanıtlaSilYorumunuz için teşekkürler.
YanıtlaSilHangi çeviri ile okunmalı diye sormuştunuz onu yanıtlamaya çalışayım. Öncelikle sadece bir okuyucu olduğumu belirteyim. Edebiyat ya da çeviri ile ilgili özel bilgim yok. Yazıda da belirttiğim gibi Melih Cevdet Anday çevirisi büyük olasılıkla romanın Fransızca çevirisinden yapılmıştır. Oysa Ergin Altay gibi Rusça'dan çeviri yapan isimler de var. Bence çevirinin çevirisi yerine ilk metinden yapılan çeviriyi tercih etmek daha iyi olabilir.
YanıtlaSilVakit ayırıp yorum eklediğiniz için teşekkürler. Sizin de belirttiğiniz gibi okunması gereken bir eser.
YanıtlaSil