SDI IP dönüşümü üzerine

Gel de o sevgili arkadaşıma hak verme, ekmek tariflerinden RTÜK yönetmelik taslağı yorumuna, oradan SDI - IP dönüşümü üzerine fikirlerimden, tekrar ekmek tarifine ve hemen arkasından Mustafa Kemal Atatürk'ün 1919 öncesi yaşadıklarını kendi kaleminden anlattığı anılarına dair notlara... Böyle bir blog, nasıl düzenli okuyucu kazanır :) Bu arada, bu yazının sonrasındaki iki yazının adlarını da vermiş oldum, inşallah yakında bloga eklerim. 

Konumuza dönersek, yazının başlığı size bir şey ifade etmediyse, ekmek tariflerine geçebilirsiniz. Çünkü çok dar bir çevreyi ilgilendiren, bu dar çevre için ise çok önemli bir konu hakkında yazmaya niyet ettim. SDI, serial digital interface kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. Yayıncılık dünyasında, sistem analog PAL'den sayısala dönüşürken ortaya konuldu SDI. Stüdyo ortamının kablolamasından cihaz odasına, rejiye ve hatta iletim ve dağıtıma zincirin tümüne dair söyleyecekleri var SDI'ın. Yayıncılık dünyasındaki zincirden de kısaca bahsedip, bu dünyanın dışındaki, ekmek ve kitap notları için bloga gelen ziyaretçilerimi de konuya dahil edeyim :)

Evde televizyonu açtığımızda bize ulaşan yayın, ya bant kaydı ya da "canlı"dır. İster canlı ister bant kaydı, yayın için bir prodüksiyon aşaması bir de iletim / dağıtım aşaması mevcuttur. Prodüksiyon, stüdyoda yapılan yayınlar ile film/dizi gibi stüdyo dışı mekanlarda yapılan yayınlar için farklı özellikler gösterir. İletim, yayın merkezi ile prodüksiyonun yapıldığı merkez veya yayın merkezleri arasındaki ses/görüntü paylaşımlarıdır. Meselâ, Ankara ile İstanbul merkezleri arasındaki görüntü aktarımı iletim (contribution) olarak adlandırılır. İletim sistemlerinde IP (internet protocol) standartları kullanılıyor uzunca bir süredir. SDI - IP dönüşümü olarak bahsedilen, stüdyo içerisindeki kablolama ve cihazların IP tabanlı hale dönüşmesinden ibaret. 

İletimde kullanılıyorsa, stüdyo ortamında da kullanılır zaten, diye düşünüyorsanız, kesin IT işinde uzmansınız :) Şaka bir yana, information technology (IT) bakış açıcısı ile yayıncılığı anlamak zor değil, imkânsız. Neden derseniz, iki dünyanın "hata" anlayışları farklı. IT dünyasında paket kaybı çok da büyütülecek bir sorun değildir. İki bilgisayar haberleşirken, internetten bir belge inerken, bir sonraki sayfa açılırken, iki saniye geç olmuş ne olacak, diye düşünülür. Gerçekten de iki saniye geç olsa da sorun oluşturmaz IT dünyasında. Oysa yayıncılık dünyası "an"ların kaydı ve gösterimi üzerine kuruludur. Bir diğer sorun ise ses görüntü senkronudur. Ses ve görüntünün eş anlılığı önemli bir konudur ve uyumsuzluk çok rahatsız edici olmaktadır. 

SDI - IP dönüşümünün arkasındaki temel iddia, son derece yüksek fiyatlı yayın teçhizatları yerine daha makul fiyatlı IT cihazlarının yerleştirilebileceğidir. Klasik iktidadın "ölçek ekonomisi" kuralı gereği, çok üretilen ve satılan ürünlerin fiyatı, az üretilip dar bir piyasaya arz edilen cihazların fiyatlarından ucuz olur. Bu önermenin doğruluğunu tartışmayı ayrı bir yazıya bırakıp, yayıncılık dünyasında SDI - IP dönüşümünde söz konusu önermenin durumuna bakalım. Bugün için, IP tabanlı cihazlar, öyle raftan al koy haline gelememiştir. Gene son derece özel IT cihazları kullanmak gerekmektedir. Ayrıca, bu özel cihazların eşgüdümle çalışması için "orkestrasyon yazılımı"na ihtiyaç duyulmakta ve bu yazılımlar, ortada 2110 gibi bir standart aile olmasına karşın, öyle her cihazla "verimli" çalışmamaktadır. Yani, "multivendor" da bir hayal olarak kalmıştır. Dediğim gibi, şimdilik. 

Peki, ne yapmalı? 

Beklemenin ya da "iyi ki bu yatırımı yapmadık, şimdi çöp olmuştu" diye kendimize hak etmediğimiz pâyeler çıkartmanın anlamı olmadığı ortada. Öncelikle konuyu iyi anlamak adına, okumalıyız. İnternette bu konuda sayısız kaynak var. Çok sayıda şirketin white paper'ları, ürün ve sistem tanıtım makaleleri var. Bunlardan başlayabilirsiniz / başlayabiliriz. Eğer bu yazıyı yayıncılık dünyasından birisi olarak okuyorsanız, o zaman iki öneri daha yapacağım: En iyi öğrenme deneme ile yapılır. Bu bakımdan, IP tabanlı bir yayın zinciri oluşturup, tek kameralı bir deneme stüdyosu kurulmalıdır. Belçika kamu yayıncısının 2110 standart ailesi henüz yayınlanmamışken yaptıklarını örnek olarak alabilirsiniz/alabiliriz. Yerli ve milli hale getirebileceğimiz sistem bileşeni olan "orkestrasyon yazılımı" konusuna ayrıca eğilmek ve bu konuda işbirliklerini araştırmak şart. Bu sayede "multivendor" "raftan al koy" gibi SDI - IP dönüşümünün temel iddialarını gerçek hale dönüştürebiliriz. 

Konu hakkında daha yazacak çok şey var, ama şimdilik burada bırakayım. Allah ömür verirse devam ederim...